De voordelen van PDL bij ’t Spectrum én in de toekomst van zorg

‘t Spectrum in Stellendam is een zorgappartementencomplex en zusje van De Vliedberg: een woonzorgcentrum voor ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen. Stichting PDL sprak met Amy Speelman en Caro van Middelkoop, beide werkzaam bij ’t Spectrum en PDL-enthousiastelingen, over de voordelen van de PDL-methode in de praktijk bij zowel cliënten als verzorgenden. En hun persoonlijke wensen voor de toekomst van zorg, waarin het PDL-gedachtegoed een grote rol speelt.

Amy Speelman is leerling-verzorgende bij ‘t Spectrum (3e jaar). Caro van Middelkoop is verzorgende niveau 3 bij ‘t Spectrum. Beiden hebben de PDL-training doorlopen en waren meteen enorm enthousiast. Aan Stichting PDL vertellen ze dan ook verbaasd te zijn over hoe weinig er nog met PDL in de praktijk gedaan wordt, terwijl deze methode zo waardevol is.

“De PDL-methode zorgt ervoor dat de kwaliteit van zorg omhooggaat, doordat je veel cliëntgerichter kunt werken.”

PDL op de kaart

Caro en Amy vertellen: “Het is belangrijk dat elke opleiding en elke werkgever aandacht besteedt aan PDL. Omdat door deze methode de kwaliteit van zorg omhooggaat: je kunt hiermee veel cliëntgerichter werken. Vanaf het moment dat wij meer over PDL leerden, hebben we ons dan ook voorgenomen om dit gedachtegoed meer op de kaart te zetten.”

Ze leggen uit: “Wij hebben allebei de opleiding VIG gedaan aan het Albeda. Hoewel het Albeda een groot deel van de PDL-scholingen verzorgd, is de PDL-methodiek helaas nog niet uitgebreid opgenomen in het modularium van de opleiding VIG. We hebben het geluk dat de organisatie waar wij voor werken, CuraMare, wél veel doet met PDL. Maar bij andere organisaties is dat anders. Dan krijgen leerling-verzorgenden op school alleen het stukje basiszorg van PDL en dat is het dan.”

Wat je hierdoor in de praktijk ziet, is dat de wijze van zorg verlenen nauwelijks verandert. Zorgverleners doen hun werk al zo lang op een bepaalde manier, dat veranderen moeilijk is. Maar een cliënt verandert elke dag en heeft elke dag andere zorg nodig. Het onderzoeken van de behoefte van een cliënt, kost echter tijd. En in de zorg is de tijdsdruk hoog. Amy: “Je moet doorwerken, zo snel mogelijk alle taken verricht hebben. Maar PDL-zorg vraagt juist om rust.”

Optimale zorg in de laatste fase

Amy en Caro hebben eerder allebei op een woongroep gewerkt. Bij ’t Spectrum hebben zij veel meer te maken met een somatische doelgroep. Ook dat zorgt voor een verschil in hoe PDL-gericht mensen werken.

“Met PDL bied je de meest optimale zorg aan iemand die vaak in zijn of haar laatste fase zit.”

Caro: “Als er op de woongroep nog vier mensen op bed lagen, gingen wij eerst koffiedrinken. We maakten de mensen dan niet wakker om zo snel mogelijk alles op te kunnen ruimen.” Medewerkers die niet PDL-geschoold zijn, zien hier de voordelen niet van in. Het afhandelen van het zorgleefplan kost inderdaad misschien meer tijd, maar het levert rust op voor de bewoners. En daardoor bij de verzorgenden. Hierdoor lever je de kwaliteit van zorg waar de bewoner behoefte aan heeft; iemand die deze behoefte vaak niet meer uit kan spreken. Met PDL bied je dan ook de meest optimale zorg aan iemand die vaak in zijn of haar laatste fase zit.”

Invloed op het zorgleefplan

Amy: “Het zorgleefplan is de afspraak hoe wij de zorg voor de cliënt gaan inrichten, als iemand bij ons binnenkomt. Toch kan de situatie van een cliënt veranderen. Het zorgleefplan moet daarop worden aangepast. Gebeurt dat niet en je bent een jaar verder, dan wordt er nog steeds teruggegrepen op de oude situatie van de cliënt en de bijbehorende zorg. De PDL-methode kan hier een grote invloed op hebben. Bij ‘t Spectrum nemen wij bijvoorbeeld bij de intake de PDL-scorelijst mee en maken we een inschatting op welke gebieden we PDL-zorg willen toepassen. Daar kan uitkomen dat we dat voor voeding wel doen en bij het verplaatsen nog niet. Zo kun je een persoonsbeeld schetsen waarbij je al meteen de risico’s inschat.

Caro: “Het zou leuk zijn als er voor de PDL-scorelijst een andere evaluatiekalender gebruikt kan worden en dat die vaker toegepast wordt dan 1 x per half jaar. Om te kijken: hoe gaat het met de PDL-zorg, met lopen, met eten? Misschien dat dit van de Stichting PDL uit nog aangepast of geïntroduceerd kan worden!”

Context is belangrijk

Amy: “De PDL-benadering kan soms een beetje overkomen als ‘zweverig’. Een muziekje en aromatherapie erbij en je moet je tijd nemen. De zorgmedewerkers die dit niet gewend zijn, kunnen denken: gewoon wassen. Gewoon aankleden. Dit blijft een lastig punt bij collega’s die niet-PDL geschoold zijn. Die missen de context waaróm dit zo wordt gedaan. Waar wij nu werken, is dat al beter. Er zijn meer collega’s die PDL-geschoold zijn. Die kennen de handgrepen al, die passen de methodiek al toe. Je moet erin meegenomen worden.”

Om die reden heeft Caro al wat leerlingen begeleid en meer uitleg gegeven over de PDL-visie. Caro en Amy benadrukken dan dat het bij PDL draait om zorg verlenen vanuit je hart: “Het is warme zorg, met aanrakingen, een stukje haptonomie. De ‘oude’ manier is dat je wel dicht bij de cliënt komt, maar je raakt iemand niet even aan om iemand rustig te laten worden.”

Realistisch blijven

Ze vervolgen: “De PDL-methode is ook zorg verlenen op gevoel. Als we dit uitleggen, vinden mensen het al veel logischer. De ‘waarom’-vragen helpen hier ook bij. Dan vragen wij: Als iemand bijna 100 is, waarom moet die persoon dan om een bepaalde tijd uit bed? Er speelt nu bijvoorbeeld een casus van een cliënt die een dag op bed heeft gelegen. Dan merk je de dag daarna meteen hoe helder en energiek die cliënt is. Terwijl hij daarvoor vaak het grootste deel van de dag in zijn stoel lag te slapen.”

“De PDL-methode leert je om realistisch te zijn in wat je van iemand vraagt.”

“Dit geldt ook voor het douchen: waarom moet iemand van 80 elke dag douchen? Heel veel van onze bewoners komen uit een tijd dat er misschien niet eens een douche was, thuis. Die zijn het helemaal niet gewend om elke dag te douchen. Als je dit soort vraagstukken voorlegt aan mensen, dan snappen ze het ineens. Je moet je als verzorgende bewust zijn waaróm je dingen doet. En of het wel realistisch is wat je vraagt. Iemand hoeft echt niet elke dag van top tot teen ingezeept te worden. Je mag dus best wat kritische vragen stellen over hoe je de zorg aanpakt.”

De PDL-methode staat, kortom, voor een respectvolle benadering van de passieve cliënt. Je denkt niet meer zelf, maar laat de cliënt denken. Hiervoor moet je kunnen accepteren dat iemand zelf nog kan nadenken en kan bepalen wat goed voor hem of haar is. Amy: “Dat wil je zelf toch ook als je straks ouder wordt?”

Ambassadeurs van PDL

Amy: “In de toekomst willen we langsgaan bij zorglocaties om over het PDL-gedachtegoed te vertellen. Om het aantrekkelijker te maken PDL toe te passen en de kwaliteit van zorg te verbeteren. Ook willen we een bijdrage leveren aan het ontwikkelen van PDL-materialen. Soms hebben cliënten bijvoorbeeld een tuitbeker nodig om uit te drinken. Voor de familie van de cliënt is dat niet aantrekkelijk, maar dat is wel wat ouderen in hun laatste fase nodig hebben. Daar willen wij dan graag een aantrekkelijker prototype voor laten maken.”

Caro vult aan: “De presentaties die we willen geven zijn bedoeld voor de zorgmedewerkers, maar ook voor cliënten en hun families. We vertellen dan ook over de PDL-kleding: die bestaat uit trainingsbroeken en polo’s voor de mannen en opengeknipte rokken voor de vrouwen. Veel familieleden zien die kleding niet zitten. En daar kan echt nog wel een verbeterslag in gemaakt worden. Wij willen in elk geval uitleggen hoe je door deze kleding minder aan cliënten hoeft te trekken, zodat zij minder pijn en ongemak ervaren. Dit is zo belangrijk om te benadrukken. Daarom zien wij onszelf graag als ambassadeurs van de PDL-visie!”